Elk half uur sta je even in de alcoholdampen, zodra je bezig gaat met het ontsmetten van de plexiglas schermen, de stemhokjes, de stembus en alles wat aangeraakt kan worden door stemmers. Je snuift dan dwars door je masker de hoge kwaliteit schoonmaakspullen in die deze keer verstrekt worden door de gemeente. Het alcoholpercentage is 70% en tijdelijk ruikt het stembureau sterker dan een kroeg midden in de stad op halverwege de avond als het er stampvol staat met uitgelaten studenten (een vergelijking van ergens eind 2019 ongeveer).
Goede voorbespreking
In de voorbespreking met de stembureauleden gaat het om het goed begrijpen waar je een dag in zult staan: er komen ongeveer 1.000 mensen, die zijn er maar een minuut of vijf. Dus de corona-app gaat niet af (die meet pas vanaf een kwartier dichtbij contact met iemand). Maar, je raakt wel spullen aan van wat de stemmers meebrengen. Overdag het identificatiebewijs en de stempas. Daar kán van alles opzitten. En bij het tellen raak je de stembiljetten van die 1.000 stemmers aan. Is ook niet 100% veilig. Dus dragen de stembureauleden die iets aanraken dat anderen aanraakten handschoentjes van latex. Het is dun spul en je houdt gevoel in de vingers ermee, een soort durex. kwaliteit dus. Prima mee te werken en niemand heeft een latexallergie. Ruime voorraad mondmaskers ook, van de hogere kwaliteit. Zowel voor de stembureauleden als voor de stemmers, ook al hebben de meeste stemmers een eigen exemplaar. Prachtige maskers zien we overigens door de dag heen: Hokusai-golven, Rolling Stones-tongen, bloemetjes in alle soorten en maten. Soms perfect passend bij kleur van de kleding en soms absoluut niet.
Anti-maskers
Af en toe iemand die geen mondkapje kan verdragen of het niet wil. Daarvoor is er het draagbare spatscherm, hebben we ook ter beschikking gekregen. Voor ons en voor stemmers. Als je wil mag je zelfs een mondmasker én een spatscherm van ons voordoen, maar we komen niemand tegen die dat wil. Wel twee keer een stemmer die niks wil. Want corona is lulkoek en het dragen van een masker niet verplicht. Beide stellingen zijn feitelijk onjuist, maar niet iedereen pikt dat op, zo blijkt. Na zo’n no-masker zetten we dan de rij van stemmers stil en ontsmetten we het stembureau eventjes een keertje extra. Is met al die alcohol in de schoonmaakmiddelen toch al wel een prettig werkje, eigenlijk. De maskerloze stemmer staat buiten nog aan de wachtende stemgerechtigden uit te leggen dat corona onzin is en ziet ons bezig met schoonmaken. Verbaast zich erover en legt daarom nog wat harder uit dat het onzin is. Maar ja, we weten niet of meneer besmet is en meneer weet dat ook niet. Door zijn handelen is nu het stembureau mogelijk besmet en dus ontsmetten we een keertje extra. Hij kijkt er van op dat zijn gedrag bij ons een handeling opwekt, maar lijkt verder weinig onder de indruk. Loopt schouderophalend weg.
Met vier tegelijk druk
Inmiddels werken we al een goeie halve dag samen in het stembureau, telkens met vier tegelijk. Normaal gesproken, zonder coronamaatregelen, kun je met drie prima alles doen: lange tafel, drie mensen erachter en stembus daar weer naast. Kun je makkelijk elkaars werk zien en meekijken (wat belangrijk is voor de kwaliteit) en babbelen als het rustig is. Nu is het anders, want de stembureauleden moeten op 1,5 meter afstand werken van elkaar. Dus wel een lange tafel, maar met maar twee zitplaatsen en veel ruimte ertussen. Verderop in de zaal staat de stembus, zodat de stemmers in een rondje lopen van stembiljet krijgen, stembiljet invullen en stem uitbrengen in de stembus. Dus zit de stembusbewaker aan de andere kant van de zaal. Die heeft een erg eenzame functie de hele dag door. De vierde van de stembureauleden staat bij de ingang, die bij ons ook uitgang is. Dat moet eigenlijk niet, maar kan niet anders. Die vierde regelt het in- en uitgaande verkeer zodat mensen elkaar niet tegen het lijf lopen. Ook zorgt ie ervoor dat de rij binnen niet voller wordt dan vier mensen zodat 1,5 meter gehandhaafd kan blijven. De rest van de stemmers wacht buiten, gelukkig is het prima weer.
Handen desinfecteren
Binnenlopende stemmers en vertrekkende stemmers krijgen handgel aangeboden, ook al van dat goede spul. Wordt ruim en zonder enige tegenzin gebruik van gemaakt. De een pompt met de hand, de ander weet dat juist dat contact oplevert met een plek waar iemand anders ook de vinger op had liggen en gebruikt de pols of de elleboog. Het is een forse klodder en nogal dik gel, dus je bent wel even bezig voordat het uitgesmeerd is. Helpt dus prima.
Laatst zag ik op YouTube een filmpje dat een oudere heer binnenliep in een winkel met datzelfde spul en die deed niks op zijn handen, maar pompte vier keer een shot in zijn mond. Kan ook. Hij kreeg een veeg uit de pan van zijn echtgenoot, maar ja, het was al binnen… Hebben we in ons stembureau niet meegemaakt overigens, maar het is duidelijk dat er van overheidswege nog nooit zoveel alcohol geschonken is bij een verkiezing in Nederland als bij die van maart 2021.
Breed en lang stembiljet
Het stembiljet is nogal fors deze verkiezing. Veel partijen en ook lange kandidatenlijsten. Komt uiteindelijk iedereen wel mee weg, alleen het opvouwen zoals je ‘m gekregen hebt is lastig. Het duurt daarom nogal wat langer voordat stemmers na het plaatsen van hun stem het stemhokje kunnen verlaten: de opvouwpuzzel is gewoon lastig. Hier en daar moet er fors gepropt worden om het in de stembus te krijgen. Waardoor de stembus van al die grote en maar deels glad opgevouwen stembiljetten, dubbel snel volloopt. Eigenlijk moet je ‘m aanstampen maar dat kan niet zonder de stembus open te maken, wat niet mag overdag. Dus schudden. Wat weinig helpt. Uiteindelijk krijgen alle stembureaus een tweede stembus en die hebben we ook echt wel nodig.
Wisseldienst
Met de in totaal zes stembureauleden draai je telkens diensten met z’n vieren. Je bent goed druk met vier (iedereen heeft een permanente taak) en we ruilen alsmaar zodat de eenzame werkjes worden afgewisseld met de meer actieve. Regelmatig wisselen van handschoentjes is nodig (elke keer als ze uit moeten of anders na een half uur). Ook regelmatig een ander mondkapje (als je ‘m aangeraakt hebt of na een uur of drie).
Je kent al snel elkaars naam en ook al is de afstand tussen elkaar groter dan normaal (in elk geval 1,5 meter, maar 5 meter komt ook voor), toch wordt er aardig bijgepraat. Rond de middagpauze ken je iedereen eigenlijk wel een beetje: wat ie doet (meestal: studeren) en waarom ie meedoet (meestal: mooi baantje). Je herkent elkaar aan het haar, de ogen en de kleding. Pas helemaal aan het eind van de avond als we na het tellen buiten staan, gaan de mondmaskers af en zie je een heel gezicht. Dat is echt een vreemde ervaring want na een lange dag samenwerken komt nu voor het eerst neus, mond en kin in beeld. Ik denk niet dat ik mijn stembureauleden zomaar zou herkennen als ik ze op straat tegen zou komen zonder mondmasker.
Kilometers afleggen bij het tellen
Het tellen van stemmen neemt dit keer ongeveer twee zo lang als anders. De biljetten zijn groot en al het werk moet op 1,5 meter afstand gedaan worden. Vooral het uitleggen van de stembiljetten op stapels per partij is nu anders ingericht. Dat is altijd een enorme actieve renpartij om elk biljet te bekijken en goed neer te leggen, met door elkaar heen lopende renners. Dat moet nu op 1,5 meter afstand anders: elke renner krijgt een biljet, rent een soort rondje langs alle stapels van alle partijen en laat het biljet bij de juiste stapel achter. Loopt dan niet terug, want dat kom je elkaar tegen, maar loopt door tot de laatste stapel en haalt dan een volgend stembiljet op. De vier renners lopen zeker een 4 mijl Haren-Groningen bij het rennen en tellen. Respect en zweet tegelijk.
Bijna klaar en dan zit het tegen
Vlak voor middernacht zijn we klaar met tellen. Alles moet opgeruimd en dat houd je allemaal bij op een checklist in de Stem-app op de iPad. Om één minuut na middernacht valt het ding uit. We kunnen niet afronden, niet de stembussen laten ophalen en zitten ineens allemaal te wachten hoe het verder moet. We zijn niet het enige stembureau met dit probleem: twee stembureauleden hebben hun vriendje in een ander stembureau werken en daar ligt het ook plat. Pas na een half uur wordt het duidelijk hoe het opgelost moet worden.
Dan naar huis
Rond 01:00 zijn we klaar. Handschoentjes mogen uit. Naar buiten. Maskers mogen af. Elkaar nog even bekijken want nu zie je pas met wie je vanaf 07:00 de vorige dag hebt samengewerkt. Iedereen vindt het grappig en vreemd elkaars gezicht nu pas te zien.
Corona-stemmen, we hebben het meegemaakt. Meer werk en evengoed mooi om te doen. Anders dan anders, dat dan weer wel.
Foto(s): Inhoud – Corona Stembureau | Jan Engels, Corona Stembureau-1 | Jan Engels, Corona Stembureau-2 | Jan Engels, Corona Stembureau-3 | Jan Engels.