Het is een ontwikkeling die al jaren gaande is. De leesvaardigheid onder de bevolking neemt af, de ontlezing neemt toe. Het aantal leden van een bibliotheek daalt, er worden steeds minder boeken uitgeleend, het publiek veroudert. Gelukkig zijn er mensen die zich niet bij deze gang van zaken neerleggen. Nu en dan wordt er stevig tegengas gegeven. Zo heeft een buurtgenoot van ons, Jilles van den Doel, vorig jaar het plan opgevat in de wijk een Leeskamer op te richten. Een uitleenbibliotheek op kleine schaal. Jacqueline Pieters, Ginie Luurtsema en Cecile Mellens sloten zich bij hem aan. Hun oog viel op een ruimte in het gebouw van ‘bij Van Houten’ dat voor dit doel bijzonder geschikt leek – de voormalige schoolbibliotheek, in het achterste, glazen gedeelte van het complex. Miranda Dontje, kwartiermaker bij het wijkcentrum, gaf groen licht en het viertal ging aan de slag. Er moest organisatorisch een heleboel geregeld worden, maar om te beginnen speelde er een heel praktisch punt: hoe komen we aan boeken? De oproep in de wijkkrant boeken te doneren, heeft effect gehad. Van alle kanten werden ze aangeboden, van enkele stuks tot dozen vol. Met steekkarretjes zijn ze opgehaald. De Leeskamer in Kantens heeft onlangs zijn deuren gesloten. De collectie (700 stuks!) kon gratis worden overgenomen. De kasten langs de wanden zijn door alle aanbiedingen nu goed gevuld. Op 8 juni is de leeskamer feestelijk geopend. En een dag later werden de eerste lezers verwelkomd.
De boeken
Een paar weken voor de opening tref ik Jilles, Jacqueline en Ginie in de Leeskamer, na afloop van een vergadering. Cecile is vanochtend verhinderd. De drie zitten aan de koffie en praten nog wat na. Het meeste werk is inmiddels gedaan. De boeken zijn beoordeeld, gesorteerd en over de verschillende rubrieken verdeeld. Daarna zijn ze op alfabet gezet. Het is een afwisselende verzameling, zo is al snel duidelijk, variërend van thrillers tot prentenboeken, van boeken over levensbeschouwing, kunst en filosofie tot Nederlandse romans en gedichten, van boeken over de natuur tot fantasy voor jongvolwassenen. De komende week worden er nog genreaanduidingen op de planken geplakt die de bezoeker wegwijs moeten maken in de collectie.
“We willen een zo breed mogelijk publiek trekken,” legt Jacqueline uit. “We hebben streekromans, maar ook boeken over leefstijl en psychologie. Er is een kast met Groningana. En er komt nog een aparte plek voor werk van schrijvers uit de Oosterparkwijk.”
Dat in de ruimte destijds de schoolbibliotheek was ondergebracht, kwam goed uit. Een aantal boekenkasten is na de verhuizing blijven staan. Van de activiteitensubsidie die ‘bij Van Houten’ van de Bewonersorganisatie Oosterpark krijgt, kon nog wat aanvullend meubilair worden gekocht – een grote tafel, een paar planken en een staande kapstok. Alles is zo goedkoop mogelijk aangeschaft – bij de kringloop en via Marktplaats. Verder heeft de Leeskamer in Kantens vier boekenkasten geschonken. De komst van een prullenbak heeft nog het meeste voeten in de aarde gehad. De vriendin van Ginie had op Marktplaats voor een heel schappelijke prijs een pedaalemmer gevonden. Een prima exemplaar, dacht ze. Maar toen Ginie ermee aan kwam zetten, was Jilles teleurgesteld. Hij had op een houten, of op zijn minst een houtkleurige, prullenbak gerekend. “Die zou mooi passen bij het interieur en bij de naam van het gebouw – ‘bij Van Houten’. Ik kan natuurlijk heel enthousiast reageren, maar ik kan ook van mezelf uitgaan, van wat ik werkelijk vind. Dat laatste heb ik gedaan. Ik vind die pedaalemmer echt niet mooi. Maar inmiddels ben ik er wel aan gewend, hoor.”
“Ik heb me buiten de prullen-bakdiscussie gehouden,” merkt Jacqueline droogjes op.
De administratie
Jilles is tevreden dat het bakje dat midden op tafel staat wèl van hout is. Het bakje herbergt de administratie van de Leeskamer. Ginie legt uit hoe het systeem werkt. Het is heel simpel. Wanneer iemand een boek leent, wordt zijn naam op een kaart genoteerd, plus wat aanvullende gegevens, zoals adres, telefoonnummer en eventueel e-mailadres. De datum komt erbij te staan en de titel van het betreffende werk. De kaart wordt in het bakje opgeborgen, bij de eerste letter van de achternaam van de lener. “Iemand kan twee boeken lenen en mag ze een maand in huis hebben. Het kost niets en we delen ook geen boetes uit wanneer hij ze te laat inlevert.”
Jilles, Ginie, Cecile en Jacqueline bemensen een paar keer in de week de Leeskamer. Daarbij krijgen ze hulp vanenkele vrijwilligers. Het is de bedoeling dat er altijd twee personen tegelijk aanwezig zijn. Daarom zou het mooi zijn wanneer nog een paar vrijwilligers zich aanmelden. “Als je van boeken houdt, is het hier genieten”, aldus Ginie. “En we verwachten voortdurend bezoekers – je hebt dus regelmatig aanspraak. De administratie doen we met pen en papier. Dat moet voor niemand een probleem zijn. Er komt geen computer aan te pas.”
Lezen
“We creëren een laagdrempelige voorziening, in een woon-kamerachtige sfeer,“ licht Jilles toe. “Het wordt een ontmoetingsplek, een ruimte waar boekenliefhebbers elkaar kun-nen treffen. Ook denken we na over een boekenruilbeurs. Daarnaast zouden leesclubjes van de ruimte gebruik kunnen maken. Er zijn mogelijkheden genoeg.” Maar dat is nog toekomstmuziek. Voorlopig blijft het bij een uitleenbibliotheek,een boekenkast voor de wijk, zoals Jilles het poëtisch om schrijft. Hopelijk wordt er veel gebruik van gemaakt. Erik Scherder, de bekende neuropsycholoog, wordt niet moe om het steeds maar weer te benadrukken: lezen is goed voor de mens. Het vergroot je concentratievermogen, zet je aan het denken, maakt je slimmer, houdt je brein actief. Kortom, lezen stimuleert je hersenen. Maar laten we daarbij één ding niet uit het oog verliezen: lezen is in de eerste plaats heel erg leuk. En van welk genre je ook houdt, waar je voorkeur ook naar uitgaat – je vindt in de Leeskamer altijd wel iets van je gading.
De leeskamer is gevestigd in het gebouw van ‘bij Van Houten’, Oliemuldersweg 47. Openingstijden: maandag van 13.00-16.00 uur. Woensdag van 19.00-21.00 uur. Donderdag van 13.00-16.00 uur. En zaterdag van 10.00-13.00 uur.
Er zit één nadeel aan de locatie: er is (nog) geen lift. De bezoeker moet gebruik maken van de trap. Voor wie slecht ter been is, kan dit een probleem zijn. Wie wil reageren, of wie zich als vrijwilliger wil opgeven, kan gebruik maken van het e-mailadres: leeskamer@bijvanhouten.nl
N.B.: in verband met vakantie is het wijkcentrum – en dus ook de Leeskamer – de eerste drie weken van augustus gesloten.
Foto(s): 6-Leeskamer (Inhoud) | Frans Geubel.