Foto: Frans Geubel
Boekenliefhebbers uit Gronin-gen en omgeving kennen haar goed, al weet misschien niet iedereen hoe ze heet. Ongeveer 28 jaar heeft Anneke van de Graaf bij Godert Walter gewerkt, de kleine, zelfstandige boekwinkel in de Oude Ebbin-gestraat, waar ze al die tijd een van de vertrouwde gezichten was. Eind 2018 ging ze met pensioen. Maar de liefde voor het boek bleef. In haar woonplaats Kantens startte Anneke een leeskamer, een miniuitleenbibliotheek, die ze helaas na een paar jaar moest sluiten. Dat zou het einde van het verhaal betekenen, als niet Jilles van den Doel op haar pad was gekomen. Jilles was van plan in de Oosterparkwijk een vergelijkbare leeskamer op te richten en vroeg Anneke om tips. Dat was een gouden greep. Niet alleen kon Anneke hem op tal van praktische punten adviseren, ook bood ze een kleine duizend boeken uit haar eigen leeskamer aan, plus kasten om ze in op te bergen. En dat was nog niet alles. Anneke draait nu ook mee in de personele bezetting. Eens in de veertien dagen is ze een middag vrijwilliger van dienst in onze leeskamer, die een klein jaar geleden geopend is in het pand ‘Bij Van Houten’, aan de Oliemuldersweg. Ze leent boeken uit, zet ingeleverde boeken terug op hun plek en is een vraagbaak voor de wijkbewoners die langskomen. Zoals ze dat vroeger bij Godert Walter deed, maakt ze de bezoeker wegwijs in de collectie en geeft ze, desgevraagd, advies. Anneke en ik spreken elkaar tijdens haar dienst op locatie. Op de tafel van de leeskamer heeft ze een stapel pas binnengekomen kinderboeken neergelegd, die ze, voor ze uitgeleend kunnen worden, eerst moet stickeren. Zo ligt er altijd wel een karweitje te wachten.
De boeken
“Na mijn pensionering keek ik een keer naar mijn boekenkast – en ik realiseerde me dat er een heleboel boeken tussen zaten die ik hoogstwaarschijnlijk nooit meer zou lezen”, legt Anneke uit. “Goede boeken, interessante boeken, boeiende boeken, maar ik zou er geen blik meer in slaan. Dat was zonde. En omdat ik nog altijd iets met boeken wilde doen, kwam het idee bij me op hiermee in Kantens een leeskamer in te richten. Toevallig ging in dezelfde tijd een vriendin van me, die vijftien jaar in Nederland had gewoond, terug naar Australië – en zij stelde haar bibliotheek ter beschikking: veel romans, maar ook boeken over geschiedenis, filosofie en een aantal werken over de natuur. Ineens had ik een mooie collectie waarmee ik aan de slag kon. Nadat ik vorig jaar in Kantens was gestopt, is de hele verzameling door de leeskamer in de Oosterparkwijk overgenomen. Met het wijkbusje hebben we alles opgehaald.”
De thrillers
De medewerkers in de stad zaten ondertussen ook niet stil. Honderden boeken hebben ze ingezameld die na een oproep door wijkbewoners zijn afgestaan. “Jilles zelf heeft een reeks bijzondere boeken geschonken, zoals een verzameling Groningana – boeken over Groningen – die een paar planken vult en een aantal schitterende kunstboeken. Heerlijk om in te bladeren en van te genieten”, vervolgt Anneke haar toelichting. “Verder vind je hier veel kinderboeken. En boeken voor young adults. En natuurlijk thrillers en detectiveverhalen – daar is altijd veel vraag naar.”
Als om dit te onderstrepen, komt er op dat moment een bezoekster binnen die op zoek is naar een boek van Stephen King – haar lievelingsschrijver. “Ik heb al veel van hem gelezen. Geweldig vind ik hem! Hij weet als geen ander spanning op te bouwen. En ik kan me heel goed verplaatsen in zijn hoofdpersonen. ‘Stand’ is mij favoriete boek, dat in het Nederlands is vertaald als ‘De Beproeving’. Maar ook zijn andere boeken zijn prachtig.” Er ontspint zich een levendig gesprek over thrillers, politieverhalen en suspense, waarbij ik Ruth Rendell, mijn lievelingsschrijver in dit genre, naar voren breng. Van haar heeft de bezoekster ook het nodige van gelezen. “Ja, ik vind haar ook heel goed. Verder houd ik van sommige Scandinavische auteurs. Maar die Noorse schrijver die een tijdje geleden zo populair was – hoe heet hij ook alweer – o ja, Karl Ove Knausgård – daar ben ik in blijven steken. Die man wijdt me veel te veel uit. Hij doet er tien bladzijden over om te beschrijven wat hij ’s ochtends allemaal in zijn yoghurt doet. Wie interesseert dat nou?”
De gesprekken
Wanneer de bezoekster met een nieuw spannend boek de deur is uitgegaan, vertelt Anneke dat ze regelmatig dit soort gesprekken heeft met wijkbewoners die boeken komen lenen. De ruimte nodigt hiertoe ook uit. Het is een gezellige huiskamer, door de medewerkers sfeervol ingericht met een grote tafel en een paar gemakkelijke stoelen en – uiteraard – langs de wanden allemaal kasten met boeken. Het is een plek waar het goed toeven is. Op gezette tijden vinden er in de leeskamer bijzondere activiteiten plaats. Zo heeft Anneke op een middag, samen met anderen, aan kinderen verhalen verteld. Dat doet ze op haar eigen manier. “Ik lees twee zinnen van het verhaal voor uit een boek – en daarna leg ik het boek opzij en ga uit mijn hoofd verder. Verhalen vertellen – dat is al heel lang een hobby van me. Ik heb het op veel scholen gedaan, soms met begeleiding van muzikanten. En ik doe het nog altijd met erg veel plezier.”
Het loopt tegen vier uur. Het wordt tijd om de leeskamer af te sluiten. Er staat Anneke nog een pittige fietstocht te wachten, naar haar woonplaats Kantens. Medewerkers van het streekvervoer staken vandaag. Er rijden geen bussen. Maar voor Anneke is dat geen reden om haar dienst in de leeskamer af te zeggen. Ze heeft de fiets gepakt. Gelukkig regent het niet. En staat er weinig wind.
De leeskamer is iedere maandag- en donderdagmiddag geopend, van twee tot vier uur, en iedere zaterdag van elf tot een uur. Iedereen kan – gratis – twee boeken lenen en deze een maandlang in huis hebben. De leeskamer bevindt zich het pand ‘bij Van Houten’, Oliemuldersweg 47 – in het achterste gedeelte (het nieuwe gedeelte).
